Có khi bạn nói với con: “Hết kẹo rồi, mai mới được ăn tiếp.” Ngay lập tức, con òa khóc, dậm chân, nói bạn chẳng thương con gì cả.
Có khi bạn tắt TV sau giờ xem, con hét lên: “Con không yêu mẹ”. Rồi bạn buồn.
Cũng có khi bạn không cho con đi chơi muộn, con quay sang trách: “Ba mẹ không hiểu gì hết.”
Lúc đó, bạn bối rối: giữ quyết định thì sợ con xa cách, còn nhượng bộ thì sợ con được đà đòi thêm.
Dần dần, bạn thấy mình mắc kẹt trong vòng lặp quen thuộc: đặt ra ranh giới, con phản đối, bạn giận, rồi lại hối hận.
Bạn cứng rắn giữ quyết định, nhưng sau đó ray rứt: “Mình có quá cứng nhắc không? Mình có phải là cha mẹ chưa tốt không?”
Bạn có thể bị xung đột nội tâm: Một bên thì nghĩ: “Mình phải dạy con ranh giới rõ ràng.” Một bên lại thì thầm: “Nhưng mình cũng muốn con hạnh phúc, muốn nó thấy mình yêu nó.”
Nhiều cha mẹ lỡ nhượng bộ trong lúc con khóc lóc. Trẻ em thông minh lắm. Lần sau chúng sẽ đòi hỏi nhiều hơn. Một vài cha mẹ thì nổi nóng, quát mắng, ngay sau đó là con khóc lóc và cha mẹ hối hận.
Tự nhiên, cha mẹ sẽ thấy mình đang thua, chứ chẳng có thắng gì ở đây hết.
Thường thì cha mẹ nghĩ chỉ một điều có thể đúng.
Hoặc giữ ranh giới và chấp nhận con buồn, hoặc chiều theo con để chứng tỏ mình thương.
Vì thế, nhiều người thấy mình bị kéo qua lại: cứng nhắc thì áy náy, mềm lòng thì hối hận.
Nhưng sự thật là hai điều có thể cùng đúng. Bạn có thể giữ ranh giới rõ ràng. Và cùng lúc, bạn vẫn công nhận nỗi buồn, nỗi giận, cảm giác bị bỏ rơi của con. Về lâu về dài, con vẫn tôn trọng bạn, vẫn thấy mình được yêu thương.
Mẹ có thể nói với con: “Hai điều cùng đúng, con à. Mẹ quyết định tối nay con không đi chơi muộn. Và mẹ biết con đang buồn, đang giận. Con được quyền cảm thấy như vậy.”
Khi nói thế, mẹ vừa giữ ranh giới rõ ràng, vừa cho con thấy cảm xúc của con được công nhận. Con hiểu rằng mẹ không quay lưng với cảm xúc của mình, nhưng quyết định của mẹ vẫn không đổi. Đây gọi là kỷ luật mềm.
Điều này dạy con bài học quan trọng: trên đời có những điều con không thể thay đổi, nhưng con luôn có quyền được lắng nghe.
Có thể con sẽ hét lên khi không được coi TV: “Con ghét mẹ, mẹ chẳng thương con gì hết!”
Lúc đó, bạn hít một hơi sâu và nhủ thầm: “Mình đang làm điều đúng. Mình tin vào quyết định của mình.” Rồi bạn đáp lại: “Ừ, mẹ biết con giận lắm, thậm chí ghét mẹ lúc này. Mẹ hiểu điều đó. Nhưng quyết định của mẹ không thay đổi.”
Sau đó, khi con lắng xuống, mẹ có thể mở thêm một lựa chọn. “Mình cùng chọn một trò chơi khác cho tối nay…”
Như vậy, mẹ vừa giữ ranh giới, vừa tôn trọng cảm xúc của con. Con sẽ thấy mình vẫn có chỗ đứng trong tình thương của mẹ.
Tóm lại:
Cha mẹ kỷ luật: Đây là điều đúng và điều tốt.
Con có cảm xúc tiêu cực: Con đúng, con được quyền cảm thấy như vậy.
Cha mẹ biết, đón nhận sự có mặt của cảm xúc ấy của con.
Nguyên tắc “Cả hai điều đúng” giống như giữ một cánh cửa đóng mà vẫn mở được ô cửa sổ bên cạnh. Bởi vậy mà không gây mất kết nối.
Cánh cửa đóng là để giữ ranh giới kỷ luật. Cánh cửa sổ mở để vẫn hiện diện. Kỷ luật đúng cách là vừa kiên định, vừa dịu dàng.
Rồi con sẽ quên những lần mình cấm đoán, nhưng con sẽ nhớ rất lâu cảm giác được lắng nghe trong vòng tay cha mẹ.
Chúc bạn và gia đình có một hành trình hạnh phúc!
Tác giả
Trần Đức Hưng
Team NDCTTT là nhóm chuyên gia tâm lý, giáo dục và nuôi dạy con với nhiều năm đồng hành cùng phụ huynh. Chúng tôi mang đến những kiến thức khoa học nhưng gần gũi, giúp cha mẹ nuôi dưỡng con từ gốc rễ trong tiềm thức để trẻ lớn lên tự tin và hạnh phúc. Mỗi bài viết đều được chắt lọc từ nghiên cứu, kinh nghiệm thực tế và sự thấu hiểu những trăn trở của cha mẹ trên hành trình nuôi dạy con.