Bù đắp cho con hay là chữa lành cho mình?

Nhiều cha mẹ thương con kiểu… bù đắp cho chính mình ngày xưa.

Hồi nhỏ không được học hành tới nơi tới chốn, nên giờ con phải học thật giỏi, học thêm kín cả tuần. Hồi xưa Tết mới có bộ đồ mới, giờ cứ vài bữa lại mua cho con quần áo, giày dép đắt tiền. Hồi trước ở nhà dột, chật chội, giờ cố gắng mua căn nhà rộng cho con một phòng riêng.

Nhưng có khi nào cha mẹ tự hỏi: mình đang làm điều này cho con, hay cho chính mình được yên lòng?

Người ta gọi đây là Projection – sự phóng chiếu. Trong NLP (Lập trình Ngôn ngữ Tư duy) có một nguyên tắc nổi tiếng:

“Nhận thức là sự phóng chiếu”

Nghĩa là, mình thường nhìn thế giới (và người khác) qua lăng kính của chính mình, với những trải nghiệm, nỗi đau, ước mơ đã có từ trước.

Ví dụ, hồi nhỏ mình rất muốn được học piano nhưng gia đình không đủ điều kiện. Nên khi có con, mình bắt con học đàn cho bằng được, nghĩ rằng “con có cái mình không có, mình sẽ nhẹ nhõm hơn”. Nhưng có thể với con, piano chẳng có gì hấp dẫn ngoài áp lực.

Hay hồi nhỏ mình phải bỏ học sớm để đi làm, nên khi có con, mình ép con học thật nhiều, thật giỏi. Nhưng điều này xuất phát từ vết thương cũ của cha mẹ, chứ không phải từ nhu cầu thật sự của con.

Projection làm cha mẹ tưởng như đang “cho con”, nhưng thực chất là tìm cách chữa lành cho quá khứ của chính mình, qua con. 

Bù đắp cho con không phải là cách chữa lành. Đôi khi, những gì cha mẹ nghĩ là “cho con” lại thành áp lực, thành khoảng cách.

Có đứa trẻ đạt giải này giải kia, nhưng khi hỏi “con có vui không?”, nó chỉ lắc đầu. Có đứa chẳng thích học đàn, nhưng vẫn cắn răng tập vì “mẹ bảo học đàn hay lắm”. Có đứa chỉ muốn chạy chơi ngoài sân, nhưng mỗi chiều lại phải theo ba mẹ đến lớp học thêm. Chúng không nói ra, chỉ ngoan ngoãn làm theo… và xa cha mẹ thêm từng chút.

Bù đắp cho con không làm lành được những tổn thương cũ trong cha mẹ. Nó chỉ tạm che lấp, như một miếng băng dán vội lên vết thương chưa kịp rửa sạch. Muốn chữa lành, mình phải đối diện với nỗi thiếu thốn xưa kia, phải chấp nhận rằng tuổi thơ mình có những khoảng trống. Và nhất định không được lấp khoảng trống đó bằng việc nuôi con. 

Thương con là lắng nghe con, là tôn trọng giấc mơ riêng của con. Có khi điều con cần chẳng phải là chiếc cặp xịn hay lịch học kín mít. Có khi chỉ là một buổi chiều, ba mẹ tắt điện thoại, ngồi chơi thật vui với con ngoài hiên. 

Có khi chỉ là một câu hỏi đơn giản mà cha mẹ đã quên nghĩ từ lâu:  “Con muốn gì?”, “Con thực sự muốn gì?”, “Con thực sự cần gì?”

Vì câu trả lời ấy mới là cách giúp con lớn lên khỏe mạnh về cả cơ thể và tâm hồn. Còn cha mẹ… nên học cách đối diện, kết nối và chữa lành đứa trẻ bên trong chính mình.

Thực hành 5 phút

Có những lúc, thay vì chạy theo đủ thứ cho con, mình chỉ cần ngồi lại một chút, tự hỏi lòng mình vài câu thôi:

• Có khi nào mình đang cố làm cho con hạnh phúc, nhưng thật ra là để chữa lành nỗi buồn của chính mình?
• Điều mình muốn cho con, có thật sự là điều con cần, hay chỉ là điều mình từng thiếu?
• Mình có đang bắt con sống tiếp giấc mơ còn dang dở của mình không?
• Nếu đứa trẻ bên trong mình được hỏi “Em muốn gì?”, em ấy sẽ trả lời thế nào?
• Nếu một ngày con dừng lại, nhìn vào mắt mình và hỏi: “Mẹ có hiểu con không?”, mình sẽ trả lời ra sao?

Có thể câu trả lời chưa đến ngay, nhưng chỉ cần mình dám hỏi, trái tim sẽ dịu đi một chút. Và biết đâu, một ngày nào đó, khi thật sự lắng nghe, mình sẽ nhận ra… cách thương con đẹp nhất chính là để con được làm con, và để mình được nắm tay đứa trẻ bên trong mình, dịu dàng như nắm tay con bây giờ vậy.